◄ تولید محصولات و خدمات با حداقل ضایعات
5-S معرف پنج کلمه‌ی ژاپنی است که در مدیریت کارگاه، دفتر، اداره، شرکت و حتی در خانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
منطق5-S این است که سازماندهی، تمیزی، نظافت، استاندارد و انضباط در محل کار، به عنوان مبانی اصلی تولید یک محصول با کیفیت یا ارائه خدمات مرغوب بدون ضایعات یا با حداقل ضایعات، مدنظر قرار گیرد.
ساماندهی(Structurise/seiri) چیست؟
ساماندهی اشیاء عبارت است از جدا کردن اشیایی که برای کار لازمند و نگهداری تعداد کمی از اشیاء غیر اساسی و کم مصرف برای استفاده در صورت لزوم در یک مکان مناسب و قابل دسترسی.
تمیزی-آراستگی-(Systemise/seiton) چیست؟
تمیزی نوعی مطالعه کارایی است. سئوال این است که با چه سرعتی می‌توانید به اشیایی که نیاز دارید، دسترسی پیدا کنید و با چه سرعتی، آن‌هایی را که نمی‌خواهید، دور بریزید.
چهار مرحله برای رسیدن به تمیزی:
گام اول: وضعیت موجود را تجزیه و تحلیل کنید
گام دوم: مکانی که اشیاء به آن تعلق دارند، مشخص کنید
گام سوم: تصمیم بگیرید که چگونه اشیای غیر اساسی را کنار بگذارید
گام چهارم: از قواعد دور ریختن اشیاء پیروی کنید
نظافت (Sanitise/seiso) چیست؟
"هر کس نظافتچی است". هرکس از کارمند گرفته تا مدیر، باید در سازمان خود کار نظافت را انجام دهد.
چکیده شعارهای پاکسازی از این قرار است:
- من چیزی را کثیف نخواهم کرد.
- چیزی را در راه نخواهم ریخت.
-چیزی را پخش و پلا نخواهم کرد.
-چیزها را به محض کثیف شدن، تمیز خواهم کرد.
-برچسب هایی را که پاک شده است، بلا فاصله خواهم نوشت.
- چیزهایی را که کنده شده است، بلا فاصله خواهم چسباند.
پاکسازی دقیق و منظم محیط کار – محل به محل، پرونده به پرونده، میز به میز- موجب تشخیص و شناسایی مسائل در فرایند تولید می‌گردد.
استاندارد سازی(Standardise/seiketsu) چیست؟
در اینجا تاکید بر مدیریت عینی و استاندارد‌سازی 5-S است. ابتکار و مدیریت عینی جامع برای حفظ شرایط استاندارد به کار می رود تا به توان همیشه به راحتی و با سرعت عمل کرد. نصب برچسب‌ها بر روی امور گوناگون یکی از روش‌های موثر در مدیریت عینی است.
شفافیت، مجسم کردن شرایط، نقشه‌ی وجود مسائل و مشکلات از ابزار‌های استاندارد‌سازی است.
نظم و انضباط (Self-discipline/shitshke) چیست؟
نظم و انضباط به معنی آموزش قابلیت انجام دادن کارها، به همان طریقی که باید انجام شوند. با آموزش افراد در مورد آنچه لازم است انجام دهند، عادات بد از بین می‌رود و انواع خوب آن شکل می‌گیرد. این فرایند موجب می‌شود که افراد به پیروی از قوانین عادت کنند.
نظم و انضباط ابزار لازم برای گذراندن راحت‌تر زندگی است. خود انضباطی هم بسیار مهم است.
5-S را در همه جا می‌توان اجرا کرد و با بکار‌گیری آن، نتایج زیر را بدست آورد:
·داشتن محل کار مرتب و تمیز
·دسترسی آسان به اطلاعات، مواد و لوازم
·افزایش سرعت انجام کار
·جلوگیری از ضایعات
·صرفه‌جویی در وقت، مواد و فضای اداری و انبار
·هماهنگی و همکاری مطلوب بین کارکنان و واحدها و تقویت کار گروهی
.ایمنی بیشتر در محیط کار و محل‌‌های نگهداری لوازم و مواد.
·کارایی و کیفیت بیشتر
منابع :
کتاب مدیریت کیفیت جامع(TQM) ساموئل کی.هو ترجمه حسین زاده